Wat betekent het spreekwoord precies?
Het Nederlandse spreekwoord "kind van de rekening zijn" wordt vaak gebruikt om aan te geven dat iemand onterecht de nadelige gevolgen van een situatie ondervindt. Het kind van de rekening is de persoon die bijvoorbeeld de prijs betaalt voor fouten of beslissingen van anderen, terwijl hij of zij daar zelf weinig of niets mee te maken heeft gehad. Het is een uitdrukking die zowel in persoonlijke als maatschappelijke contexten gebruikt wordt.
Waar komt deze uitdrukking vandaan?
De herkomst van het spreekwoord is niet exact bekend, maar het beeld dat wordt geschetst is vrij duidelijk. Een 'rekening' staat symbool voor iets waarvoor betaald moet worden. Het 'kind' in deze context staat figuurlijk voor iemand die onschuldig is of buiten zijn of haar schuld geraakt wordt in de situatie. De uitdrukking suggereert dan ook dat juist de meest kwetsbare of onschuldige persoon de negatieve gevolgen moet dragen.
Voorbeelden van gebruik in de praktijk
Een voorbeeld uit het dagelijks leven: stel dat een bedrijf besluit te bezuinigen en als gevolg daarvan worden werknemers ontslagen. Eén van die werknemers, die niets te maken heeft gehad met de slechte bedrijfsvoering, verliest zijn baan. Hij of zij is dan het 'kind van de rekening'. Ook bij echtscheidingen wordt de uitdrukking vaak gehanteerd wanneer kinderen slachtoffer worden van de keuzes en ruzies tussen hun ouders. Hoewel zij geen invloed hadden op het conflict, ondervinden ze er toch de gevolgen van.
Waarom wordt dit spreekwoord nog steeds veel gebruikt?
De kracht van dit spreekwoord zit in de herkenbaarheid en het medeleven dat het oproept. Iedereen heeft wel eens het gevoel gehad dat hij of zij de dupe was van omstandigheden buiten eigen controle. Juist omdat het zo’n menselijke ervaring is, blijft het spreekwoord veelvuldig gebruikt worden in de samenleving, media en politiek. Daarnaast drukt het met weinig woorden een complexe situatie treffend uit.
Is het altijd negatief bedoeld?
Vrijwel altijd heeft deze uitdrukking een negatieve lading. Het verwijst naar onrechtvaardigheid en roept vaak gevoelens van medelijden of boosheid op. In zeldzame gevallen kan het op een bijna ironische manier gebruikt worden, bijvoorbeeld in een grappige context waarbij iemand per ongeluk de pineut is geworden. Toch is de oorsprong en gebruik bijna altijd serieus en empathisch van aard.
